روغن زيتون، روغني نباتي است كه از ميوهي درخت زيتون استخراج ميشود و يكي از قديميترين روغنهاي خوراكي است كه بيشتر در كشورهاي حوزه مديترانه توليد و مصرف ميشود. بررسيهاي جديد نشان ميدهند كه آمار بيماريهاي قلبي- عروقي و سرطان به همين دلايل در اين مناطق كمتر است.
كشوراسپانيا حتي در كويرهايش نيز به زيتون كاري پرداخته است و امروزه يكي از صادركنندگان عمده زيتون و روغن زيتون در جهان است. روغن زيتون فرآوردهاي است كه ابتدا يونانيان آن را توليد ميكردند و اين روغن براي آنها منشاء ثروت محسوب ميشده است.
بسيارياز مردم تصور ميكنند كه اين روغن را فقط ميتوان به همراه سالاد استفاده كرد اما بايد گفت كه در صورت درست مصرف كردن، حوزهي مصرفي اين روغن بسيار گسترده تر ميباشد. اگر مايليد كه از اين روغن براي سرخ كردن استفاده كنيد،سعي كنيد حتماً نوع تصفيه شده آن كه نقطه دود بالايي دارد استفاده شود، زيرا به راحتي نميسوزد.
اگر براي سرخ كردن به درجه حرارتهاي بالا نيازمنديد بهتر است از روغن مخصوص سرخ كردن استفادهكنيد و بعد به آن روغن زيتون خالص بيفزاييد و در اين صورت مطمئن باشيد كه روغن زيتون تمام خواص خود را حفظ ميكند. به شما توصيه ميشود كه اين روغن را وارد رژيم غذايي روزانهتان كنيد، زيرا اين روغن جذب غذا نشده و غذا را ترد و خوشمزه تر ميكند.
* مهمترين عامل زمان است به اين منظور فاصله چيدن زيتون تا روغن گيري نبايد بيش از 12 ساعت به طول انجامد.
*بستهبندي نامناسب در كارخانهها نيز ميتواند نگهداري اين گونه روغن زيتونها را با مشكل روبرو سازد مثلاً اگر در ظروف فلزي نامناسب نگهداري شود، باعث انتقال بوي فلز و زنگزدگي به روغن ميگردد.
زيتون سلامت شريانها را تأمين ميكند. كلسترول بد ( LDL ) را كاهش ميدهد. مانع رسوب پلاكها در جدار شريان و در نتيجه مانع تنگ شدن شريانها ميشود، قند خون را تنظيم ميكند، آنتي اكسيداني قوي است و براي كاهش ابتلا به سرطان و بيماريهاي قلبي موثر ميباشد.
روغنزيتون سوزش و درد ناشي از سوختگي را تسكين داده، از بروز تاول جلوگيري ميكند. كمپرس پوست در مورد آفتابزدگي، سرمازدگي، گزش مار و حشرات با روغنزيتون سبب تسكين درد و سوزش و التيام ميشود.
همچنين ماساژ پوست باروغن زيتون تعرق زياد را كاهش ميدهد. اين در حالي است كه ماساژ سر با روغن زيتون سبب تقويت پوست و مو گشته، شوره سر را برطرف ميسازد.
چندقطره روغن زيتون سريعاً خارش و سوزش چشم را تسكين داده و آبريزش چشم را برطرف ساخته و قوه بينايي را تقويت ميكند. مخلوط مساوي روغن زيتون و گليسيرين نيز نقش مفيدي در معالجه پوست پاي ترك خورده دارد.
بعداز خريد در منزل، آن را در جاي خنك و تاريك قرار دهيد تا در معرض نور و حرارت نباشد. براي مثال روغن زيتون را در كمدهاي پايين و دور از گرماي اجاقگاز نگهداري كنيد و درب آن را بلافاصله بعد از مصرف محكم ببنديد، زيرا روغن زيتون به شدت بو و مزهي غذاهاي ديگر را جذب ميكند و در اثر تماس با اكسيژن هوا به شدت فاسد ميشود. در صورتي كه شما اين مراقبتهاي ساده را انجام دهيد روغن زيتون به مدت طولاني قابل نگهداري خواهد بود.
1- روغن را استشمام كنيد. بايستي بوي تند زيتون احساس شود يا به طور جزئي بوي سيب يا سبزي داشته باشد.
2-رنگ روغن زيتون را در نظر نگيريد، زيرا رنگ به آساني ميتواند تقلبي باشد.هر نوع از زيتون رنگ مخصوص خودش را دارد، علاوه بر اين اگر برگهاي زيادي همراه زيتون باشد روغن زيتون سبز رنگي به دست خواهد آمد كه توليد كنندگان به اين عمل مبادرت ميكنند.
3-يك قاشق روغن را وارد دهان خود كنيد و سپس هوا را از روي آن تنفس نماييد، بايستي مزهي زيتون را داشته باشد يا ممكن است مزههايي از قبيل مزهي سيب،رازيانه يا يك گياه علفي را احساس كنيد كه ايده آل است. اگر در دهان خود مزهي فلزي (بوي حلبي) را احساس كنيد اين روغن ممكن است نامرغوب يا فاسد باشد.
4- روغن را در دهان خود چگونه احساس ميكنيد؟ در اين آزمايش بايد روغن طوري دردهان ريخته شود كه سقف دهان را نپوشاند. روغن زيتون خوب از طريق حركت در دهان تشخيص داده ميشود. حركت يك روغن نامرغوب بر روي زبان به كندي احساس ميشود. همچنين پس از خوردن يك روغن زيتون مرغوب، بعد از چند ثانيه در انتهاي گلو، تلخي و تندي احساس ميشود.
ميوهزيتون به دليل آن كه حاوي نوعي گليكوزيد تلخ مزه ميباشد برخي از توليدكنندگان براي حذف اين مزه نامطلوب آن را در سود 2 درصد و يا آبنمك قرار ميدهند و بعد از تلخيزدايي، به منظور حذف اين مواد آن را شستشو ميدهند؛ لذا اگر خواستيد از اين نوع زيتونها كه به اين ترتيب تلخي و ترشيآنها از بين رفته مصرف كنيد، آنها را پس از خريداري چندين بار با آب گرمبشوييد تا عوارض حاصل از سود و يا نمك به كار رفته در آنها كاهش يابد.
زيتون سلامت شريانها را تأمين ميكند. كلسترول بد ( LDL ) را كاهش ميدهد.
مانع رسوب پلاكها در جدار شريان و در نتيجه مانع تنگ شدن شريانها ميشود،
قند خون را تنظيم ميكند، آنتي اكسيداني قوي است و براي كاهش ابتلا به سرطان
و بيماريهاي قلبي موثر ميباشد
علاوه بر زيتون سبز كه در بازار موجود است نوع ديگري از آن وجوددارد كه رنگ سياه داشته و به آن زيتون پرورده گويند. توليدكنندگان به منظور توليد زيتون پرورده هنگامي كه رنگ آن زرد كاهي يا سبز است آن را برداشت كرده و از طريق آبنمك يا سود به همراه تزريق هواي فشرده به داخل زيتونها، رنگ آن را تيره و سياه كرده و در نهايت با قرار دادن آنها در آبنمك و سپس بسته بندي و سالم سازي حرارتي آماده عرضه ميكنند.
به دليل آن كه آبنمك تا حدود بسيار زيادي به داخل ميوه زيتون سبز يا سياه نفوذ كرده و مصرف آن ميتواند منجر به افزايش فشارخون و تنگي نفس گردد بنابراين مصرفكنندگان بايد ابتدا آن را در آب خيس كنند تا نمك آن خارج شده و از عوارض شوري آن تا حدودي كاسته شود.
بيمارانو افراد سالمي كه به اميد بهرهمندي از ويژگيهاي ممتاز روغن زيتون اقدام به تهيه آن ميكنند در صورت عدم توجه به تاريخ مصرف و پروانه بهداشت روغنهاي داخلي و عدم توجه به برچسب فارسينويس روغنهاي وارداتي ممكن است علاوه بر زيانهاي مادي متحمل خسارت در ابعاد مختلف بهداشت و سلامت شوند.
به طور كلي دو روش عمومي جهت تلخي زدايي از ميوه زيتون وجود دارد. كه به تفصيل به آنها اشاره مي گردد.
روش اول: در اين روش ميوه زيتون را با سنگ شكسته، طوريكه هستهآن صدمه نبيند. سپس به مدت يك هفته در ظرفي محتوي آب شرب قرار مي دهيم. ضمن اينكه هر روز آب ظرف را عوض مي نماييم. تا تركيبات تلخ از ميوه زيتون به داخل آب انتشار يافته و ميوه به تدريج شيرين گردد. اگرچه اين روش، از نظر سلامتي بسيار مطمئن مي باشد، ولي به دليل اينكه در برخي ارقام، ممكن است روزها و يا ماهها شيرين كردن زيتون به تاخير افتد معمولا روش مناسبي نخواهد بود.
روش دوم: در اين روش كه معمولا به طور گسترده توسط كارخانجات كنسرو سازي زيتون انجام مي گيرد، زيتون ها را در سود (NaOH) 5/1 تا 3 درصد به مدت 2 تا 6 ساعت قرار مي دهند و زمانيكه سود تا 2/1(يك دوم) تا 4/3 (سه چهارم) ميوه نفوذ كرد، ميوه هاي را به مدت 15 تا 20 ساعت با آب شستشو مي دهند. تا سود نفوذ كرده در ميوه ها تخليه گردد. زمانيكه رنك آب شفاف ماند وديگر قهوه اي نگرديد، سود كاملا از ميوه خارج شده است. تجربيات شخصي نشان مي دهد كه استفاده از سود 5/1 درصد و به مدت 2-4 ساعت براي شيرين كردن ميوهزيتون كافي باشد.